Van một chiều là gì? Những loại van 1 chiều phổ biến hiện nay

Có rất nhiều câu hỏi của khách hàng đã gửi về cho chúng tôi như: Van một chiều là gì? Cấu tạo của nó ra sao? Nó hoạt động như thế nào và cách phân loại van thông dụng. Nhận thấy đây là một kiến thức cơ bản, rất quan trọng đối với việc lựa chọn, lắp đặt và sử dụng thiết bị này nên hôm nay, chúng tôi đã tổng hợp thông tin và trả lời trong bài viết này. Quý khách có thể cập nhật ngay để ứng dụng khi cần thiết nhé!

Van một chiều là gì?

Hệ thống khí nén, hệ thống thủy lực đã và đang trở thành 2 hệ thống sản xuất chính trong các nhà máy, xưởng sản xuất ở nước ta. Nhờ đó mà năng suất cao, ổn định, ít tốn kém chi phí, tiết kiệm nhân công hơn so với trước đây. Để có thể hình thành nên hệ thống ấy, chúng ta không thể bỏ qua các thiết bị có chức năng quan trọng như van một chiều.

Vậy van 1 chiều là thiết bị như thế nào?

Van một chiều có tên gọi trong tiếng anh là: swing check valve, non return valve, one way valve hay check valve. Van có ứng dụng rất phong phú không chỉ trong hệ thống thủy lực mà còn trong khí nén, gas. Chúng ta có thể bắt gặp van trong các hệ thống bình chứa dung chất, trạm nguồn thủy lực, máy ép thủy lực hay đường ống dẫn, các dây chuyền máy bơm công nghiệp, hệ thống lò hơi, xử lý nước thải…

Chức năng của van đó là chỉ cho các dòng chất: hơi, nước, dầu, khí, gas… đi theo một chiều duy nhất theo đúng với thiết kế, ngăn chặn dòng chảy ngược, bảo vệ các thiết bị có liên quan trên đường ống dẫn, hạn chế sự thất thoát dòng chất khi có sự cố rò rỉ, bảo vệ máy bơm.

Hầu hết các van 1 chiều đều làm việc một cách tự động. Van sẽ luôn đóng cho đến khi có áp lực tác động đến van theo đúng chiều thì van sẽ mở cửa. Nếu áp lực theo chiều ngược lại thì cửa van sẽ đóng chắc chắn để ngăn chặn dòng chảy hiệu quả.

Ví dụ như van xả khí nén 1 chiều của máy nén khí có 2 cửa van: 1 cửa vào là cửa mà dòng chất có thể đi qua, 1 cửa còn lại là ngăn không cho dòng chất đi ngược lại. Ở trạng thái bình thường, cửa van sẽ đóng.

Cấu tạo van một chiều

Van 1 chiều khí nén, thủy lực sẽ có cấu tạo gồm nhiều chi tiết, bộ phận như:

1. Nắp đậy: Tùy theo thiết kế của hãng mà nắp có thể dạng mặt bích hoặc dạng lắp ren.

2. Chốt: Thường được làm bằng thép bu lông không gỉ.

3. Thân van : Có rất nhiều chất liệu được các hãng sản xuất lựa chọn như: gang, đồng, thép, nhựa, inox.

4. Chốt định vị: Thường là một trục hình tròn làm bằng thép không gỉ để chống oxi hóa.

5. Vòng đệm: Nó được làm bằng cao su hoàn toàn với chức năng giảm tiếng ồn và làm kín.

6. Chốt đĩa: Chi tiết này được làm bằng thép không gỉ.

7. Đĩa van: Nó có thể làm từ inox 304, thép bọc lớp cao su hoặc gang.

Chúng tôi luôn lưu ý khách hàng đó là khi lựa chọn bất kỳ van một chiều khí nén, van một chiều thủy lực nào thì cũng cần phải:

+ Nắm bắt được áp suất mở khi làm việc, áp suất tối đa của van .

+ Nhiệt độ bao gồm nhiệt của dòng lưu chất và nhiệt độ của môi trường.

+ Chất liệu sản xuất van phải tương thích với ứng dụng, môi trường hoạt động.

+ Kích thước, size của van.

+ Vị trí và kích thước lắp đặt.

+ Hướng lắp van ngang hoặc dọc.

Và cuối cùng là nhu cầu của người dùng về việc bảo dưỡng, kiểm tra, vệ sinh van.

Nguyên lý hoạt động của van 1 chiều

Để sử dụng van một chiều thủy lực hay khí nén được hiệu quả, năng suất cũng như hạn chế tối đa sự cố, hỏng hóc xảy ra thì người vận hành phải nắm được cơ bản nguyên lý hoạt động. So với các loại van thủy lực khác thì van 1 chiều có nguyên lý đơn giản hơn:

Nếu trong trạng thái bình thường, dưới sự tác động của lực đàn hồi lò xo, bi của van được áp chặt để bịt kín các khe hở của van. Khi có lưu lượng của dòng chất có thể là chất lỏng thủy lực, khí nén hay dầu nhớt đi qua. Lúc đầu, bi của van vẫn được áp chặt bởi vì áp lực của dòng chất tác động lên bi nhỏ hơn lực đàn hồi của lò xo.

Nếu dòng chất bị chặn lại thì áp suất của dòng sẽ tăng dần và tăng cho đến khi đạt một giá trị xác định nào đó có thể thắng được lực đàn hồi của lò xo van thì dòng chất: nhớt, dầu hoặc khí nén sẽ được đi qua van một cách thuận lợi.

Nếu dòng chất đi qua van không được cung cấp đúng chiều theo như thiết kế ban đầu thì chắc chắn lực đàn hồi của lò xo sẽ thắng và tác động lên bi. Bi van lúc này sẽ bị áp chặt lại để bịt kín các khe hở của van một chiều.

Chúng tôi có thể khẳng định với một van tiết lưu thủy lực một chiều hay van xả khí nén một chiều chính hãng thì dòng chất sẽ không bao giờ có thể đi qua được cửa van ở chiều ngược lại.

Như đã nói ở trên, cấu tạo của van 1 chiều chỉ có thể cho dòng chất đi qua theo 1 chiều duy nhất, đúng với thiết kế. Ở chiều ngược lại vì không có áp lực nào có thể tác động lên lò xo làm cửa van mở nên dòng chất không thể nào di chuyển được.

Khi nào cần dùng van một chiều

Đọc đến đây, chắc các bạn sẽ có thắc mắc: Khi nào cần lắp đặt van 1 chiều? Theo chúng tôi thì nơi nào có thể là dây chuyền khí nén hoặc hệ thống thủy lực mà dòng chất có thể chảy ngược lại và gây nguy hại cho các thiết bị khác trong hệ thống thì nơi đó cần dùng van một chiều.

Có một lưu ý dành cho khách hàng đó là: Van một chiều có thể đóng vai trò như một van an toàn khi người dùng không muốn dòng chất chảy ngược lại có thể gây sự cố đối với

Đặc biệt, khi máy bơm của bạn ngừng hoạt động có thể do sự cố hoặc do người điều khiển thì van 1 chiều thủy lực sẽ ngăn dòng chảy ngược của lưu chất. Việc này theo sự đánh giá của chúng tôi là vô cùng cần thiết giúp không thất thoát dầu trong hệ thống mà còn ngăn chặn hiệu quả việc dầu chảy ngược về bơm gây hư hỏng.

Ví dụ như: Đối với các hệ thống thang máy chở người, tời hàng thì van 1 chiều đôi khi quan trọng hơn so với van an toàn. Bởi vì sự chuyển động ngược lại của dòng chất sẽ làm hạ tải, rơi tải không kiểm soát nên loại van này bắt buộc phải có.

Hay như khi dùng cẩu thủy lực để nâng vật nặng như: khối gỗ hay container lên độ cao 5m chẳng hạn. Nếu như quá trình lắp đặt không dùng đến van tiết lưu thủy lực 1 chiều, van 1 chiều thì khi bơm hỏng, bơm bị mất áp, động cơ bị rò rỉ…thì rất nguy hiểm cho con người và vật ở xung quanh. Lúc này, vật sẽ rơi, rơi tự do với vận tốc lớn.

Cách lắp đặt van 1 chiều

Chúng tôi luôn luôn khuyên khách hàng nên tìm đến những cửa hàng uy tín, những địa chỉ kinh doanh chính hãng để tìm mua van một chiều.

Trên các van chính hãng, nhà sản xuất sẽ khắc hoặc đính nhãn có ký hiệu mũi tên chiều dòng chảy đã được thiết kế. Người vận hành phải lắp đúng chiều. Việc lắp ngược vẫn thường xuyên xảy ra nhất là đối với những người lần đầu tiếp cận. Điều này vừa làm tốn công sức, thời gian để lắp lại vừa khiến hệ thống không hoạt động được. Tuy không gây nguy hại nhưng khách hàng cũng nên đọc kỹ hướng dẫn, lắng nghe tư vấn để lắp đặt sao cho chính xác, nhanh chóng nhất.

Phân biệt các loại van một chiều

Nếu chúng ta tìm kiếm van 1 chiều trên thị trường thì sẽ có rất nhanh hàng trăm kết quả khác nhau. Việc này là một điều kiện rất thuận lợi để chúng ta có thể lựa chọn được đúng thiết bị mình cần.

Dựa trên cấu tạo và nguyên lý hoạt động mà con người phân chia các van một chiều thành các loại thông dụng như sau:

Van một chiều lá lật

Cấu tạo của van 1 chiều lá lật gồm: Vòng đệm, chốt van, đĩa van, nắp đậy, chốt xoay bản lề, thân van.

Hoạt động của van khá đơn giản: Ở trạng thái bình thường, van luôn đóng. Khi dòng khí nén hoặc dòng nước được dẫn vào đúng chiều. Áp lực của dòng lưu chất sẽ đẩy cửa van lên. Lúc này, van sẽ tự động mở để dòng lưu chất đi qua.

Khi chúng ta tắt máy bơm cũng đồng nghĩa với việc ngừng cung cấp dòng chất, áp lực biến mất. Lúc này, do trọng lực nên đĩa van sẽ bị hạ xuống. Áp lực của dòng chất ở đường sau của van sẽ đẩy lại. Tuy nhiên lực này chỉ khiến lá van đóng chặt lại và ngăn không cho dòng chất chảy theo chiều ngược lại.

Van một chiều cánh bướm

Van một chiều thủy lực loại cánh bướm có cấu tạo cơ bản giống với van lá lật. Điểm khác nhau đó là đĩa van đóng mở dạng gập và có hình cánh bướm. Thân van được chế tạo có thể từ nhiều chất liệu khác nhau như: thép không gỉ, inox, gang.

Lực đàn hồi của lò xo tương ứng với lực đóng của van. Khi dòng chất đi vào van theo đúng chiều sẽ tạo nên lực đẩy. Lực đẩy của dòng chất sẽ lớn hơn lực đàn hồi của lò xo nên cửa van lúc bấy giờ mở ra để dòng chất chảy về.

Khi ngừng cấp dòng chảy đến van, không còn áp lực đẩy, lực đàn hồi của lò xo sẽ đóng cửa van về trạng thái ban đầu. Dòng lưu chất chảy ngược thì sẽ càng làm cho đĩa van đóng chặt hơn.

Van một chiều cối

Inox 304 là chất liệu dùng để sản xuất van một chiều cối. Nhìn chung, cấu tạo của van khá giống với một đĩa bay nên có người sẽ gọi nó là van 1 chiều đĩa. Nhờ vào áp lực của lò xo mà đĩa van được làm kín.

Van một chiều thủy lực cối thường được lắp ở vị trí nằm ngang, phù hợp với hướng của dòng chảy luôn đi từ cửa dưới của van đi lên.

Khi dòng chất đi qua van, dưới tác động của dòng chảy, cửa van sẽ nâng lên. Khi ngắt dòng chảy thì cửa van sẽ hạ xuống ngay tại vị trí đóng sẽ ăn khớp với vòng làm kín của van này.

Van một chiều lò xo (Spring Loaded In-Line valve)

Van một chiều lò xo hay còn gọi là van 1 chiều đĩa lò xo. Cấu tạo của nó đặc biệt với đĩa van được gắn với lò xo và cố định trong thân van. Dòng dầu, khí nén hay nước đi qua van từ cửa dẫn, áp lực của dòng chất sẽ tác động lên đĩa van. Đĩa van lúc này sẽ ép chặt lò xo và cho dòng lưu chất đi qua. Khi ngưng cấp dòng chất, lực hồi của chính lò xo sẽ đẩy đĩa van về vị trí đóng và ép sát vào bộ phận đệm và làm cho dòng lưu chất không chảy ngược lại.

Van một chiều dạng nâng hạ – Lift check valve

Van một chiều dạng nâng hạ thường bị nhầm lẫn với van 1 chiều dạng đĩa bởi vì cấu tạo cũng như nguyên lý hoạt động khá giống nhau.

Tuy nhiên, van 1 chiều đĩa thì đĩa và lò xò sẽ song song với chiều dòng chảy thẳng trong khi đó van 1 chiều nâng hạ thì nó lại vuông góc.

Van một chiều dạng màng – Diaphragm Loaded valve

Trong cấu tạo của van 1 chiều thủy lực này, quan trọng nhất vẫn là màng cao su. Nó phải có độ bền tốt, đàn hồi để bịt kín ống và chặn ống. Áp lực của dòng chất lỏng di chuyển đến sát màng, áp lực chưa đủ lớn nên màng sẽ không mở. Dòng chất ngày một lớn thì áp lực tăng lên và đạt một giá trị có thể thắng được lực đàn hồi của màng cao su. Lúc này van mở, khí nén hay chất lỏng sẽ được lưu thông.
Do thiết kế van nên khi ở trạng thái ngược lại màng cao su sẽ đóng kín cửa van 1 chiều.

Van một chiều mỏ vịt – Duckbill check valve

Chi tiết đóng mở của van 1 chiều khí nén, thủy lực mỏ vịt khá giống với chi tiết đóng mở của van 1 chiều dạng màng. Đó là đều được làm từ cao su, có tính đàn hồi tốt và độ bền cao.

Khi ở trạng thái bình thường, van này có dạng hình nón, tròn xoay. Đỉnh nón đóng và khí nén, dầu hay nước không đi qua được. Áp lực của khí nén, chất lỏng thủy lực tăng lên và thắng lực đàn hồi của lớp cao su thì cửa van mở. Quá trình này khá giống với mỏ vịt nên người ta đặt tên cho van.

Van một chiều kiểu xoay – Swing check valve

Van một chiều kiểu xoay này được đánh giá là giống với van 1 chiều dạng đĩa. Tuy nhiên thay vì mở cửa van theo kiểu chuyển động tịnh tiến thì ở van 1 chiều dạng xoay này, dưới tác động của áp suất gas, khí, nước, dầu…bản lề sẽ xoay để đóng mở cửa van.

Các chất liệu làm van một chiều

Sau đây, chúng tôi xin giới thiệu 4 chất liệu thông dụng nhất được các hãng lựa chọn để sản xuất van một chiều khí nén, thủy lực:

Van 1 chiều làm bằng thép không gỉ

Van một chiều được làm bằng chất liệu thép không gỉ là loại phổ biến nhất trên thị trường. Thép cũng chính là vật liệu tốt nhất để gia công các thiết bị, máy móc khí nén, thủy lực cũng chính là vật liệu được rất nhiều kỹ sư, nhân viên kỹ thuật yêu thích.

Ưu điểm của chất liệu thép không gỉ SUS 304, SUS 316L, SUS 316 đó là: Cơ tính vật lý tốt, không bị hoen gỉ, chịu được nhiệt độ và áp suất cao, bề mặt được gia công sáng bóng, mịn, không bị xỉn màu theo thời gian. Nó còn giúp cho van 1 chiều có thể chống ăn mòn tối đa mặc dù làm việc trong môi trường nước biển, khí gas, dầu, nhớt, khí nén.

Nhược điểm duy nhất của van được làm bằng thép không gỉ đó là giá thành cao nên khi chọn mua, khách hàng cần cân nhắc kỹ lưỡng.

Van 1 chiều làm bằng đồng thau

Chắc chúng ta đã quá quen thuộc với đồng thau, đây là vật liệu chuyên dùng để sản xuất các thiết bị, chi tiết khí nén, thủy lực. Chính vì giá thành phải chăng, không bị oxi hóa trong môi trường dầu, khí nén hay nước mà van một chiều bằng đồng chỉ xếp sau van thép không gỉ về độ phổ biến.

Ưu điểm của van này đó là: Chống chịu được nhiệt độ, áp suất tương đối cao mà các van 1 chiều nhựa không thể đáp ứng. Tuy nhiên, nó lại có nhược điểm đó là không chống ăn mòn tốt nếu sử dụng trong môi trường hơi nước biển hoặc nước biển.

Van 1 chiều làm bằng nhựa Polypropylen (PP)

Van xả khí nén 1 chiều bằng nhựa PP hay van tiết lưu thủy lực một chiều Polypropylen đều có một điểm chung đó là: nhiệt độ làm việc dưới 100 độ C, áp suất thấp. Tuy vậy, nhiệt độ tối đa van có thể làm việc là khoảng 80 độ C.

Điểm nổi bật của van một chiều làm bằng chất liệu nhựa này đó là chống ăn mòn tốt nhất là trong môi trường bazơ, dung dịch nước ăn mòn kim loại hay axit vô cơ.

Điểm cần khắc phục của van bằng nhựa đó là không chịu được chất, môi trường có tính axit đậm đặc và một số tác nhân oxi hóa.

Van 1 chiều làm bằng nhựa PVC (Polyvinyl Clorua)

Van một chiều bằng chất liệu Polyvinyl Clorua chỉ có thể làm việc với dòng chất và môi trường có nhiệt độ, áp suất thấp hơn rất nhiều so với các loại van vừa được nhắc đến ở trên. Nhiệt độ làm việc tối đa chỉ khoảng 60 độ C.

Van này có thể hoạt động ổn định, chống lại sự ăn mòn của dung dịch clorua, nước biển, axit bazo, dung môi hữu cơ nhưng ngược lại chúng lại kém chịu đựng với clo hay hydrocarbon thơm.

Ngoài cách phân biệt van 1 chiều theo chất liệu, theo cấu tạo thì chúng ta còn có thể phân biệt theo:

+ Xuất xứ: Van một chiều Ấn Độ, Đức, Hàn Quốc, van một chiều Trung Quốc, Nhật Bản, Đài Loan, Việt Nam.

+ Hãng sản xuất: Van Libo, Nachi, Hydromax, Yuken, Yuci Yuken, HDX hay STNC, SMC, Airtac, PVN, Festo…

Các vấn đề thường gặp khi sử dụng van một chiều

Sau một thời gian tổng hợp ý kiến của khách hàng thì sử dụng van 1 chiều không cẩn thận trong khâu kiểm tra, lắp đặt sẽ thường gặp phải 2 vấn đề:

Búa nước

Búa nước là hiện tượng không còn xa lạ gì đối với các khách hàng sử dụng van tiết lưu thủy lực một chiều, van 1 chiều nước. Nếu van một chiều đóng cửa muộn thì van sẽ không thực hiện được chức năng bảo vệ các thiết bị đằng trước. Vì làn sóng xung kích vẫn có thể tràn qua van, tác động đến các thiết bị khác.

Dòng chất lỏng sẽ chảy ngược lại

Nguyên nhân của hiện tượng này đó là do thời gian để đóng cửa van của van 1 chiều thủy lực lớn với tốc độ đóng khá chậm. Nếu van này đóng chậm, muộn thì chắc chắn một phần nhỏ lưu lượng của dòng chất lỏng, có thể là nước, nhớt, dầu thủy lực sẽ chảy ngược lại. Và hậu quả để lại vô cùng xấu cho hệ thống máy móc của chúng ta.

Với thiết bị chất lượng, hàng hóa đa dạng, phong phú, chính hãng cùng đội ngũ nhân lực kinh nghiệm, trình độ cao, làm việc nghiêm túc, chúng tôi tin cửa hàng phân phối thiết bị khí nén, thủy lực, điện miền Trung sẽ làm khách hàng hài lòng.

Liên hệ trực tiếp tại địa chỉ: 28/11 Trần Quốc Toản, Phường Đống Đa, Thành phố Quy Nhơn, Tỉnh Bình Định hoặc qua đường dây nóng: 0982.434.694 – 0918.434.694. Đơn vị sẽ khẩn trương tiếp nhận, báo giá, tư vấn cũng như hỗ trợ tối đa cho khách hàng.